به گزارش خبرنگار میراث آریا، فریده مجیدی خامنه سرپرست پژوهشکده مردم شناسی در نشست «یلدا از منظر مردم شناسی» که شنبه ۲۹ آذرماه برگزار شد، با بیان این که پژوهش حاضر بر کنش کاربران فضای مجازی با محوریت نقش مادران در شبکههای اجتماعی در حوزه آیین ها با محور شب یلدا تمرکز دارد، اظهار کرد: زمان مطالعه در فاز اول سال ۱۴۰۰ و در فاز دوم سال ۱۴۰۴ و مقایسه این دو سال با موضوع یلدا در شبکههای مجازی است.
او با بیان این که روش مطالعه به دلیل نظری بودن مقاله بر اساس مطالعه کتب و اسناد و بررسی شبکههای اجتماعی در طول یک ماه قبل از فرا رسیدن شب یلداست، گفت: در پایان بعد از گردآوری دادهها، تحلیل و استنباط نظری انجام شد. در این پژوهش از نظریات مبادله جرج هومنز، کارکردگرایی ساختاری مرتن، نظرات اصحاب فرانکفورت و سرمایه اجتماعی پیر بوردیو استفاده شده است.
این پژوهشگر با اشاره به این که نتایج پژوهش نشان میدهد در سال ۱۴۰۰ برای مادران بلاگر حوزه آیین یلدا در رابطه با جذابیت کسب سرمایههای اجتماعی و امتیازات مادی و احساس رضایت روانی در بین آنها بوده است، تصریح کرد: در سال ۱۴۰۴ همین موضوع و در همین دوره یک ماه قبل از شب یلدا انجام گرفت. نتایج نشان دهنده موج تبلیغات در حوزه بازاریابی دیجیتالی با موضوع شب یلدا است. اهمیت این مطالعه، در پایش تغییرات اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی در طول ۴ سال با موضوع شب یلدا در شبکههای مجازی است.
زهرا زارع پژوهشگر و عضو هیئت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در خصوص تحلیلی بر مطالعات یلدا پژوهی در گفتمان دانشگاهی اظهار کرد: پژوهش حاضر با رویکردی مروری تحلیلی به واکاوی روندها و مضامین کلیدی در مطالعات دانشگاهی پیرامون آیین یلدا می پردازد. با بررسی مجموعهای از مقالات علمی مضامین اصلی یلداپژوهی در پنج محور طبقه بندی شده است.
او افزود: یلدا به مثابه آیین گذار و تجدید حیات با تاکید بر تقابل نمادین نور و تاریکی و پیوند آن با اسطورههای کهن و کارکرد هویتساز و انسجام بخش آن در تلفیق عناصر ایرانی- اسلامی و تقویت پیوندهای خانوادگی و ملی و همچنین پیوند ریشه داربا اقتصاد کشاورزی و تقدس طبیعت است.
این پژوهشگر ادامه داد: ابعاد روانشناختی و تربیتی از جمله کاهش اضطراب و انتقال غیر مستقیم ارزشها از طریق قصه و بازی و تحول و بازنمایی آن در عصر دیجیتال و فضای مجازی است.
او با بیان این که یافته های پژوهش حاکی از آن است که یلدا در گفتمان دانشگاهی پدیدهای میان رشته ای است که دامنه آن از اسطوره شناسی تا مطالعات اجتماعی امتداد یافته و به فراخور آن کارکردهای اجتماعی- فرهنگی و روانی نوینی می یابد، خاطرنشان کرد: این مطالعه چارچوبی نظاممند برای فهم تحولات مفهومی و کاردی این آیین در پژوهشهای آکادمیک فراهم میآورد.
ژیلا مشیری کارشناس مسئول گروه آرمانی- آیینی نیز با اشاره به خوانش مردم شناختی پژوهش های یلدا اظهار کرد: یلدا به عنوان یکی از آیین های تقویمی مهم در فرهنگ ایرانی، سالهاست که در پژوهش های مردم شناختی پژوهشکده مردم شناسی مورد توجه قرار گرفته است. تقریبا اکثر مردم نگاریهای انجام شده در پژوهشکده مردم شناسی به ثبت و توصیف آیین های شب یلدا در شهرستان ها و مناطق فرهنگی مختلف اختصاص یافته و در سال ۱۳۹۷، پژوهش های موظفی اعضای پژوهشکده به شکل گیری نوعی اطلس آیینی از یلدای سنتی انجامید.
او با بیان اینکه این مطالعات هرچند از منظر مستندسازی میراث ناملموس فرهنگی ارزشمندند، اما اغلب بر تداوم آیین ها تاکید داشته و کمتر به دگرگونی های معاصر این پدیده فرهنگی پرداخته اند، گفت: این سخنرانی با اتخاذ رویکردی انتقادی، یلدا را نه صرفا به مثابه آیینی سنتی، بلکه به عنوان پدیدهای در حال گذار به رویداد فرهنگی تحلیل می کند.
او افزود: در این چارچوب، نقش رسانه ها، اقتصاد فرهنگ و تغییر الگوهای زیست شهری در بازتعریف یلدا بررسی می شود. همچنین تجربه نسل جوان، انتقال آیین از فضای خصوصی خانواده به فضاهای عمومی و جایگزینی مشارکت آیینی با بازنمایی و مصرف فرهنگی از محورهای اصلی بحث است. در نهایت، این پژوهش بر ضرورت بازاندیشی در رویکردهای مردم شناختی و توجه به شکل امروز یلدا به عنوان آینه ای از تحولات فرهنگی جامعه ایران تاکید می کند.
مرتضی رضوانفر رئیس پایگاه پژوهشی ثبت آثار فرهنگی- تاریخی و طبیعی به تفاوت شب یلدا با شب چله اشاره و در خصوص پرونده ثبت ملی و جهانی یلدا، اهمیت و موضوعات درج شده در آنها سخن گفت و در ادامه به تفاوت های یلدا و چله پرداخت. همچنین از تغیر آیین ها در زمان و تصمیم مردم از ماندن یا حذف یک آیین سخن گفت.
انتهای پیام/
نظر شما